• Samenvatting
  Schaamte en verandering
  
  
• Recensies
  
  
• Interview
  Trouw
  
  
• Wie is de Ander
  in organisaties?
  
  
• Bauman, Levinas
  en de bedrijfsethiek
  
  
• De valkuil van de universaliserende rede
  
  
• Onveiligheid in filosofie en organisatie
  
  
• Badiou, Levinas en verschillen
  
  
• Buber, Levinas en het schandaal van de filosofie
  
  
• Overige publicaties
  

Maar is dat wel zo?

Illusieonderzoek voor Iedereen

Dit gesprek is erop gericht mogelijke illusies op het spoor te komen. Illusies zijn listige dingen. De filosoof Levinas denkt dat je daarin onmogelijk je eigen kritische instantie kunt zijn, althans grotendeels niet. Volgens hem is er een kracht van buiten nodig om de voortrazende rationaliteit, al is het maar voor een moment, tot de orde te roepen. Voor Levinas kan een ander mens als zodanig fungeren. Daar waar wij onze goedbedoelde, rationeel verantwoorde, opvattingen en schema´s over anderen uitstorten, kan zich plotseling het verdriet tonen van zo´n ander die geacht wordt mee te lopen in onze schema´s. Als deze confrontatie de vraag losmaakt ‘Waar ben ik eigenlijk mee bezig?’ of ‘Is het wel zo, zoals ik denk dat het is?’, dan zijn we mogelijk een illusie op het spoor. 

Zie voor een indruk van illusiedenken dat Levinas bekritiseert Waarom is gezond verstand zo schaars?

1.       Ga voor jezelf na: waar ben je in de positie geweest dat je mede voor anderen moest denken, plannen, schema´s opstellen, beleid formuleren? (bijvoorbeeld als ouder, als verzorger, als leidinggevende, als adviseur, als goede vriend of vriendin)

2.       Ben je in die situatie geconfronteerd geweest met, al dan niet vage, weerstand of twijfel of verdriet van anderen (bijvoorbeeld kinderen, patiënten, medewerkers, klanten, vrienden) die geacht werden in jouw plannen mee te lopen?

3.       Heb je je daarbij, al was het maar voor een paar seconden, afgevraagd: ‘waar ben ik eigenlijk mee bezig?’, of ‘waarom moet het eigenlijk zo?’ of ‘loop ik nu over anderen heen?’.

4.       Voelde dat aan als schaamte voor je eigen ideeën, ook al waren ze goed doordacht en goed bedoeld?

5.       Heeft die confrontatie je in staat gesteld om bepaalde eigen ideeën ter discussie te stellen en nieuwe ideeën toe te laten?

6.       Probeer het gevoel van schaamte, dat de sleutel is tot de illusie, onder woorden te brengen.

7.       Wissel in het gesprek uit: de situatie, de schaamte, de mogelijke illusie. Kun je bepalen of het werkelijk een illusie is?

Tijd: anderhalf tot drie uur

Aantal deelnemers: drie tot zeven

Kosten: € 150,- p.p.

Literatuur: Naud van der Ven, Schaamte en verandering. Denken over organisatieverandering in het licht van de filosofie van Emmanuel Levinas. Kampen: Klement, 2006.